Recensie: Made in Sweden

Pakkend en waargebeurd verhaal over getraumatiseerde broers die uitgroeien tot de meest gevreesde bankovervallers van Zweden
Drie broers en een jeugdvriend, alle pas rond de twintig, waren twintig jaar geleden verantwoordelijk voor de grootste reeks gewelddadige bankovervallen uit de geschiedenis van Zweden. En veranderden daarmee het land voor altijd. Ze hadden niet alleen verandering gebracht in de procedures die de politie hanteerden bij het beschermen van objecten, ze veranderden het gedrag van de hele criminele wereld. Misdadigers keken op tegen die duivelse glimlach, lazen alles wat er over in de kranten werd geschreven....... Een groep die velen inspireerde om hun misdrijven te kopiëren, om meer overvallen te plegen en grover geweld te gebruiken als middel om meer buit te bemachtigen.

Auteurs Roslund en Thunberg waren nauw betrokken bij deze waargebeurde reeks van misdaden. Roslund heeft als reporter verslag gedaan van de overvallen. Thunberg was de vierde broer, degene die wel op de hoogte was maar zelf nooit mee heeft gedaan. Hierover valt meer te lezen in de Meet en Greet die ik afgelopen dinsdag met de auteurs had.
Samen hebben zij deze gebeurtenissen 'vertaald' naar de thriller Made in Sweden, die deels fictie is en deels waargebeurd. In het boek beschrijven ze hoe minutieus de bende de overvallen voorbereidt en hoe ze er alles aan doen om uit de handen van de politie te blijven. Maar het vertelt ook het verhaal van de hechte band tussen de broers die gesmeed werd toen ze samen opgroeiden onder het juk van hun gewelddadige vader. Een band die zwaar onder druk komt te staan.



Nu en Toen
Het boek bestaat uit hoofdstukken die zich afwisselend in het heden en het verleden afspelen, in het boek aangeduid als Nu en Toen.

Hoe de militaire bende (zoals ze in de pers genoemd worden) te werk gaat is onvoorstelbaar en erg spannend om te lezen. Leo, de oudste broer en de leider, is wekenlang bezig met berekeningen en met plannen maken. Daarna laat hij zijn team keer op keer het plan doornemen, van seconde tot seconde. Iedere beweging, iedere actie staat van te voren vast en moet er voor zorgen dat ze niet tegen de lamp zullen lopen. Hier blijkt de grote invloed van het verleden, want hij brengt de harde lessen van zijn vader in de praktijk. Deze keer gebruikt hij De berendans niet om zich te verdedigen maar om banken te overvallen.
Heel Zweden is in rep en roer en de politie lijkt slecht verbijsterd toe te kijken. John Bronck wordt fulltime op de zaak gezet. Waarna er een zenuwslopend kat en muis spel ontstaat tussen Leo en John.

De delen die zich in het verleden afspelen geven op schrijnende wijze de harde en gewelddadige jeugd van de broers weer. Dit verleden blijkt de onderlaag van het verhaal te zijn, hier neemt Leo de verantwoording voor zijn broers op zich. De oorsprong van het gecompliceerde karakter van Leo ligt in het verleden. De relatie tussen Leo en zijn vader zullen jaren later zijn handelingen en reacties nog steeds beïnvloeden. Leo leert van zijn vader om van zich af te slaan en te winnen al is de tegenstander groter dan hij. De Berendans noemt zijn vader het Slaan, Verwarren en Verdwijnen. Hoewel  Leo zijn vader verafschuwt kan hij zich toch niet van hem losmaken. Hij gebruikt wat hem geleerd is om zijn vader te overtroeven.

In het heden kun je als lezer de planning van de overvallen en de misdrijven zelf volgen. In het begin voel je de adrenaline kick die de broers er van krijgen, hun gevoel om onoverwinnelijk te zijn.
Tegelijkertijd volg je het politieonderzoek van John Brock die tegen zijn eigen demonen uit het verleden vecht. Juist daardoor begint hij de overvallers te doorzien.
Later wordt de sfeer grimmiger als de invloed van het verleden een verwoestende werking blijkt te hebben. Bovendien begint de politie meer grip op de zaak te krijgen en dreigt de bende uit elkaar te vallen.

De auteurs weten met de overvallen en het politieonderzoek actie en spanning in het verhaal te brengen. Maar de grootste kracht van het verhaal zit voor mij in de relaties tussen de broers en tussen die van Leo en zijn vader. Dit grijpt aan. Het is hard en triest wat hier gebeurt, maar soms ook mooi zoals Leo die al heel jong voor zijn broers zorgt. Het einde is dan ook onontkoombaar al had je het als lezer misschien graag anders gezien.

Meer dan 700 pagina's die de moeite van het lezen waard zijn.
Made in Sweden is een dik boek maar laat dat je vooral niet afschrikken. Het is absoluut de moeite waard om het boek te lezen. Het boek weet de aandacht vast te houden al zakt het verhaal in het midden iets in. Hier worden bij het politie onderzoek een aantal feiten regelmatig herhaald en heb je als lezer het wel even gehad met de overvallen. Maar dat is van korte duur, wanneer je meer leest over het heftige verleden en Leo zijn grip lijkt te verliezen blijf je doorlezen.
Met weinig woorden en een korte krachtige schrijfstijl weten de auteurs spanning en meeleven op te roepen.

Wat ik heel knap gedaan vindt is dat Roslund en Thunberg het niet uit de weg gaan om te laten zien wat geweldpleging kan veroorzaken. Wanneer John een getuige van een overval gaat verhoren wordt op pijnlijke wijze duidelijk dat deze man voor zijn leven getraumatiseerd is. Toch geven ze geen oordeel, ze vertellen en laten de rest aan de lezer over. Als lezer mag je zelf al dan niet een oordeel vellen en zelf bepalen of je vindt dat het verleden van de broers voor verzachtende omstandigheden zorgt.


Boekgegevens
Titel:Made in Sweden
Auteur:Roslund & Thunberg
Uitgever:De Geus
Verschenen:Oktober 2014
ISBN:9789044534016

Labels: ,